Những người mới bắt đầu học đàn organ có rất nhiều sự lựa chọn tài liệu hướng dẫn tự học cho mình để luyện tập tại nhà vậy nhưng mỗi tác giả sẽ có các cách biên soạn và hướng dẫn từng bước từ kí hiệu âm nhạc,nốt nhạc,cách đánh nhịp.v.v… Với những người mới học và chưa biết gì thì rất mơ hồ,không biết học cách gì nhanh nhất,hiệu quả nhất. Tuy nhiên, bạn đừng lo lắng việc học nhạc lý đàn organ cơ bản không khó như nhiều người nghĩ. Bởi bạn nắm được cách thức, phương pháp rồi thì mọi việc trở nên vô cùng đơn giản. Sau đây là những gợi ý những kiến thức cơ bản trong việc tự học nhạc lý đàn organ cơ bản có thể giúp ích nhiều cho bạn.
1. Học và đọc nốt nhạc
Cách học giống như học anh văn các bạn lấy 1 tờ giấy rồi gạch 5 dòng ( vì khuông nhạc có 5 dòng và 4 khe ) rồi chấm lên 1 chấm và đọc tên nốt v.d chấm 1 chấm ở dòng thứ 3 ta đọc là SI .v.v…
Đừng để ý các đuôi ,móc hoặc các ký tự, yêu cầu đọc đúng tên nốt nằm trên các khe và dòng nhạc thôi.
Bước đầu học nốt bằng cách nầy có ưu điểm là không bị rối mắt bởi các dấu móc hoặc các ký tự liên quan, học từ từ đến khi nào thuộc hết vị trí các nốt trên khuông nhạc. Việc này sẽ khiến bạn cần nhiều thời gian và tập trung nhé!
2. Dò bài thường xuyên
Hãy mở một bản nhạc bất kỳ để kiểm tra bằng cách đọc đúng tên các nốt trên khe và dòng bài nhạc. Ở bước này các bạn cũng đừng để ý đến các dấu móc hoặc các ký tự làm gì chỉ yêu cầu đọc đúng tên nốt trên khuông nhạc là coi như đã thuộc bài rồi.
3. Các hình nốt (nốt tròn ,trắng,đen,…) đã có trong sách các bạn tự xem
4. Giá trị trường độ các nốt
Trong âm nhạc dấu tròn có giá trị lớn nhất nên được xem là đơn vị trường độ ,những loại hình nốt khác là phân số của nốt tròn các bạn tự kiểm chứng.
5. Nhịp (phần quan trọng nhất)
Là phần trường độ gồm những nốt nhạc hay dấu lặng được phân chia đều nhau trong 1 bản nhạc ( trong các sách cũ gọi là trường canh) .
6. Các loại nhịp
Trong âm nhạc có 2 loại nhịp chính là nhịp đơn và nhịp kép;Mổi loại dù đơn hay kép cũng gồm các nhịp 2,3 và 4 phách
Tổng số có 12 nhịp đơn và 12 nhịp kép. Dấu tròn là dấu có giá trị trường độ lớn nhất nên nó được làm điển hình để phân chia và ghi số cho nhịp đơn. Có 3 loại nhịp chính thường dùng cho tất cả các bản nhạc (nhịp 2 phách, 3 phách và 4 phách) các loại nhịp khác dù đơn hoặc kép cũng đều là biến thể của 3 loại nhịp đã nêu trên .
7. Nhịp 2 phách đơn thông dụng là nhịp 2/4.
Con số 2 ở trên cho biết mỗi nhịp ( 1 trường canh ) gồm có 2 phách
Số 4 có nghĩa là dấu tròn chia 4 = dấu đen
Như vậy cứ 1 ô nhịp (1 trường canh ) cùa nhịp 2/4 có 2 phách và giá trị 1 phách = 1 nốt đen ,với 2 nốt đen trong 1 nhịp của nhịp 2/4 tác giả có thể chia ra làm 4 nốt móc đơn hoặc 1 đen và 2 móc kép v.v…miễn sao cứ trong 1 nhịp cộng lại = 2 nốt đen. Nhịp đầu bài có thể thiếu (gọi là nhịp thiếu).Tương tự cách tính nầy ta xét đến nhịp 3/4 (gồm 3 phách trong 1 nhịp) và nhịp 4/4 (gồm 4 phách trong 1 nhịp)
Phách mạnh-Phách yếu : Phách đầu của mổi nhịp luôn luôn là phách mạnh có nghĩa nốt đứng liền sau vạch nhịp là phách mạnh
Nhịp chỏi : là nhịp mà ở ngay phách đầu gặp sự yên lặng (dấu lặng)
8. Tương quan giữa nhịp đơn và nhịp kép
Nhịp kép : Muốn tìm nhịp kép tương ứng ta lấy số chỉ nhịp ở trên nhân 3 và số chỉ nhịp ở dưới nhân 2 .v.d : muốn tìm nhịp kép cho nhịp 2/4 ta lấy số trên 2 nhân 3 = 6 và số dưới 4 nhân 2 = 8 .Vậy nhịp kép của nhịp 2/4 là 6/8.Tương tự tìm nhịp kép cho nhịp 3 và 4 phách cũng như vậy.
Muốn tìm nhịp đơn tương ứng ta làm ngựợc lại (chia chỉ số trên cho 3 và chia chỉ số dưới cho 2 ).
Tổng cộng nhịp 2 phách đơn có 4 loại : 2/1- 2/2- 2/4- 2-8
Nhịp 2 phách kép có 4 loại : 6/2- 6/4- 6/8 – 6/16
Nhịp 3 phách đơn : 3/1 – 3/2 – 3/4 – 3/8
Nhịp 3 phách kép : 9/2 – 9/4 – 9/8 – 9/16
Nhịp 4 phách đơn : 4/1 – 4/2 – 4/4 – 4/8
Nhịp 4 phách kép : 12/2 – 12/4 – 12/8 – 12/16
9. Nhịp ghép
Là sự phối hợp giữa các con số chỉ nhịp đã học vd ta lấy nhịp 2/4 và nhịp 3/4 ,lấy 2 số trên ghép lại 2+3 =5 ( chỉ lấy 2 số trên số bên dưới giữ nguyên ) ta có nhịp 5/4.
10. Sau khi học xong các phần cơ bản rồi các bạn cần phải học đủ các ký tự âm nhạc : dấu lặng, dấu hóa….
11. Dấu hóa đặt ở đầu bộ khóa
Có từ 1 đến 7 dấu thăng đặt ở đầu bộ khóa (khóa Sol) theo thứ tự như sau : FA – DO – SOL – RE – LA – MI – SI
Dấu giáng đặt ở đầu bộ khóa có thứ tự ngược lại với dấu thăng : SI – MI – LA – RE – SOL – DO – FA
Như vậy chỉ cần học thuộc lòng thứ tự trên khi mở 1 bài nhạc nếu 1 dấu thăng thì là FA , nếu là 2 dấu thăng thì là FA & DO.
Bước thực hành kế tiếp là phần khó nhất và mơ hồ nhất cho những ai mới tập nhạc : Cách phân chia nhịp trong 1 bài nhạc và cách tập đánh nhịp nhanh nhất ,hiệu quả nhất.Chỉ cần bạn có kiên trì và đam mê sẽ giúp bạn có động lực để học tốt loại đàn organ rồi đấy. Chúc bạn thành công nhé!
